Theo thống kê mới nhất từ Cục Di dân Đài Loan, tính đến cuối tháng 2/2025, có ít nhất 840 trẻ sơ sinh có mẹ là lao động di trú mất liên lạc vẫn đang sinh sống tại Đài Loan mà chưa thể truy ra tung tích. Đây chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, vì còn rất nhiều trường hợp chưa được các cơ sở y tế thông báo. Những “trẻ không hộ khẩu” này đang trở thành khe hở trong mạng lưới an sinh xã hội và là thách thức lớn trong công tác quản lý dân số của Đài Loan.
Lao động nhập cư sinh con rồi biến mất – Những đứa trẻ vô hình giữa lòng xã hội
Trong bối cảnh giao lưu xuyên quốc gia ngày càng phổ biến, không ít lao động nước ngoài tại Đài Loan phát sinh tình cảm, thậm chí sinh con tại đây. Tuy nhiên, do gặp nhiều khó khăn như áp lực tài chính, bị ép chấm dứt hợp đồng lao động, hay sợ bị trục xuất, một số người đã chọn cách bỏ rơi con trước cổng bệnh viện, trung tâm trẻ mồ côi, hoặc trốn lên vùng núi sống ẩn danh. Những đứa trẻ này lớn lên mà không có giấy khai sinh, không được đi học, không được chăm sóc y tế – trở thành những đứa trẻ vô danh, ẩn mình trong bóng tối của xã hội.
Thống kê đáng lo ngại: Trên 4.000 trẻ sơ sinh có mẹ là lao động nước ngoài mất tích
Theo Cục Di dân, tính đến tháng 2/2025, tổng cộng 4.027 trẻ sơ sinh không mang quốc tịch Đài Loan có mẹ là lao động di trú đã mất tích. Trong số này, chỉ có khoảng 3.187 em đã được xử lý (đưa ra nước ngoài hoặc hoàn tất các thủ tục xác nhận, nhập hộ khẩu). Còn lại 840 em hiện vẫn chưa rõ tung tích, nghi do cha mẹ bỏ trốn hoặc ẩn náu bất hợp pháp trong nước.
Con số thực tế có thể cao hơn, vì nhiều ca sinh tại nhà hoặc ngoài hệ thống y tế không được thống kê chính thức. Đây là vấn đề nan giải trong công tác nhân khẩu học và cũng là mối lo tiềm ẩn trong hệ thống an sinh xã hội Đài Loan.
Góc khuất của lao động nữ nhập cư: Mang thai ngoài ý muốn và nỗi đau bị bỏ rơi
Tại Đài Loan hiện có khoảng 91.800 lao động nước ngoài đang mất liên lạc, trong đó không ít là phụ nữ trẻ – độ tuổi dễ mang thai. Dù theo Luật Bình đẳng giới trong lao động, chủ thuê không được sa thải vì lý do mang thai, nhưng thực tế cho thấy nhiều chủ vẫn gây áp lực buộc lao động rời đi hoặc “tự nguyện” về nước sinh con.
Vì lo sợ mất việc, bị trả về nước hoặc không thể tiếp tục làm việc để trả nợ phí môi giới (lên tới 16 – 20 triệu đồng), nhiều phụ nữ chọn cách sinh con rồi mất liên lạc, tiếp tục làm việc chui tại các nông trại vùng núi – nơi thiếu hụt lao động, thu nhập lại cao hơn. Tuy nhiên, những đứa trẻ theo mẹ sống ẩn danh như vậy trở thành trẻ không hộ khẩu, không bảo hiểm, không quyền được học hành.
Tôn giáo – Rào cản khiến nhiều bà mẹ không thể từ bỏ thai nhi
Bên cạnh khó khăn tài chính, nhiều lao động nhập cư (đặc biệt là từ Indonesia và Việt Nam) do yếu tố tôn giáo, đã không lựa chọn phá thai dù không có điều kiện nuôi con. Kết quả, nhiều bé sơ sinh bị đặt trước cổng các trung tâm nuôi dưỡng trẻ mồ côi, với hy vọng nhận được sự giúp đỡ.
“Ngôi nhà yêu thương” – Nơi chở che hàng nghìn trẻ mồ côi vô danh ở Đài Loan
Tại quận Văn Sơn, thành phố Đài Bắc, Tổ chức từ thiện “Nhà yêu thương” (關愛之家) do bà Dương Tiết Dư sáng lập đã tiếp nhận hơn 1.000 trẻ sơ sinh không có hộ tịch trong suốt 10 năm qua. Bà cùng đội ngũ tình nguyện viên và các bà mẹ di dân đang nuôi dưỡng hàng chục em nhỏ – nhiều em vừa mới chào đời đã bị bỏ rơi, thậm chí còn nguyên dây rốn, đầy máu.
Một trong những trường hợp khiến nhiều người rơi nước mắt là hình ảnh một bé trai bị đặt ngay trước cổng tổ chức vào lúc chạng vạng, vẫn còn nguyên dây rốn chưa cắt. Camera an ninh ghi lại hình ảnh người mẹ đội khăn kín đầu – nghi là lao động nữ người Indonesia – vội vàng bỏ lại con rồi biến mất trong đêm.
Trẻ không hộ khẩu – vấn đề cần giải pháp nhân đạo và hệ thống hóa
Những đứa trẻ này không được pháp luật Đài Loan công nhận, cũng không thuộc về quê hương của mẹ, trở thành “vô quốc tịch” và không được tiếp cận dịch vụ y tế hay giáo dục. Tuổi thơ của các em trôi qua trong những lán trại công trường, tuổi thanh xuân lẩn trốn giữa các công việc tạm bợ. Nếu không được hỗ trợ kịp thời, rất có thể các em sẽ tiếp nối vòng luẩn quẩn của thế hệ trước – sống ngoài vòng pháp luật và bị xã hội bỏ quên.
Kết luận: Đừng để những sinh linh bé nhỏ sống trong bóng tối
Vấn đề “trẻ không hộ khẩu” là hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng trong chính sách lao động, di dân và an sinh xã hội của Đài Loan. Cần có những giải pháp tổng thể, từ hỗ trợ pháp lý, y tế, giáo dục, đến cải thiện điều kiện làm việc cho lao động nhập cư – để mỗi đứa trẻ đều được sống, được học và được bảo vệ như một công dân thực thụ.
根據移民署統計，截至114年2月底，全台還有840名母親為失聯移工的新生兒，這還不包括未被醫療院所通報的黑數，這樣的「黑戶寶寶」實際數量恐更多，成為台灣人口管理上的挑戰與社會安全網的缺口。關愛之家創辦人楊婕妤表示，隨著網路交友興起及跨國戀情增加，部分移工在台灣結為伴侶，甚至孕育下一代，卻因各種現實壓力，將孩子丟棄在育幼院門口、醫院，或是帶到山區隱姓埋名生活，孩子到了快成年也沒有去上學，導致這些孩子成為「黑戶寶寶」，隱形於社會的弱勢群體。
Nguồn dịch: 移工在台產子後失聯 「隱形生命」社會安全網缺口